Otvaranje izložbe, u prostoru izloga, posvećene nekadašnjem gigantu, fabrici „Kristal-Zaječar“, u Karadžićevoj ulici broj 2, zakazano je za danas, 23. maj.
Izložba je rezultat višegodišnjeg istraživanja i sastoji se od pronađenih delića duge i burne istorije ove fabrike, slučajno pronađenih negativa i fotografija koje pokrivaju nekoliko decenija njene istorije, radova PSWAR – Public Space With a Roof (umetničkog kolektiva iz Amsterdama) inspirisanih ovom istorijom, kao i dokumentarnih fotografija Mikica Andrejića Čuješ li buku.
Burna istorija staklarstva u Zaječaru počinje davne 1923. godine kada je prva fabrika podignuta sredstvima zaječarskih trgovaca, zanatlija, industrijalaca i zemljoradnika, no koja je, usled nepravednog položaja, ekonomske krize i monopola velikih kompanija prestala sa radom 1930. godine. Koristeći resurse odličnog kvaliteta i dobar geografski položaj, početkom 1960-ih godina ponovo se pokrenula ideja o osnivanju Fabrike šupljeg – rasvetnog stakla koja je i zvanično osnovana 1965. godine, kao i Fabrike ravnog stakla 1968. godine. Daljim razvojem, u saradnji sa nemačkom firmom Hofbauer i školovanja radnika, 1974. godine zaječarska fabrika počinje da isporučuje predmete od kristala. Do 1991. godine, kada je usled sankcija i nepovoljne političke i ekonomske situacije prestala proizvodnja, fabrika Kristal-Zaječar postala je svetski poznata. Koristeći povoljan položaj Jugoslavije, između Istoka i Zapada, rekordne tone proizvoda od kristala izvožene su na svih pet kontinenata. Zapošljavala je na hiljade ljudi i otvarala fabrike u gotovo svim nekadašnjim republikama – u Kladovu, Sokobanji, Kutini, Preševu, Pehčevu, Leposaviću, Rožaju, Kosjeriću. Fabrika je postala poznata i po svojim sportskim klubovima – bokserskom, rukometnom, fudbalskom, šahovskom, dok je svoje radnike stimulisala i na kreativan rad u amaterskim umetničkim sekcijama. Ovom izložbom želimo da odamo počast mnogobrojnim radnicama i radnicima koji su učestvovali u stvaranju ove bogate istorije, i koji će možda biti inspiracija nekim budućim generacijama.
Izložbu su podržali Fond Hedli za kulturno nasleđe u Jugoistočnoj Evropi i Balkanska mreža muzeja i prva je u nizu izložbi SKVER-a na kojima će biti predstavljeno industrijsko nasleđe Zaječara i Timočke Krajine.
Otvaranje izložbe je u 19 sati.