Povodom 7. septembra, Dana oslobođenja Zaječara u Drugom svetskom ratu na Spomen kosturnicu, na Starom groblju u Zaječaru, danas su položeni venci i odata pošta poginulima.
Delegacije Grada Zaječara, Vojske Srbije i boračkih organizacija položile su danas vence i odale počast oslobodiocima Zaječara 7. septembra 1944. godine.
Zaječar je prvi put oslobođen od Nemaca 7. septembra 1944. godine, ali je opet okupiran pa se na konačnu pobedu čekalo još tri nedelje, do 8. oktobra.
O septembarskoj pobedi se malo zna, te je obeležavanje ovog dana bio trenutak da se podsetimo istorijskih činjenica. O tim ratnim dešavanjima govorio je predsednik SUBNOR-a Zaječar Dragoljub Nikolić.
6. septembra 1944. posle podne 23. divizija napala je nemački garnizon u Zaječaru. Podaci govore da je u Zaječaru tada bilo oko 1.500 Nemaca, jedan bataljon Srpskog dobrovoljačkog korpusa i 270 pripadnika SDS i SGS.
Zaječar je bio punkt Gestapoa i centar za vezu sa četnicima Ljube Jovanovića-Patka. Oko grada se nalazilo oko 3.000 četnika kao spoljašnje obezbeđenje grada.
Borbe za Zaječar trajale su 33 sata, i 7. septembra oko 18 sati grad je prvi put oslobođen.
Garnizon je bio slomljen i najvećim delom uništen. Poginulo je oko 300 Nemaca, Ljotićevaca i Nedićevaca, a zarobljeno 737. Između ostalih, uhvaćen je i Hans Tiler, folksdojčer, oficir kraljevske jugoslovenske vojske i šef Gestapoa za istočnu Srbiju.
U Zaječaru su praktično uništena dva bataljona nemačkog 1. policijskog puka, pa se nakon tog poraza, ovaj bataljon pojavljuje u dokumentima samo sa dva svoja bataljona, Prvim i Četvrtim.
Narednih dana, partizani su zauzeli Negotin i uspostavili kontakt sa izvidnicama Crvene armije, ali su Nemci intervencijom 1. brdske divizije uspeli da zauzmu Zaječar 11. i Negotin 14. septembra. Odnosno, zbog povlačenja jače vojske, Nemačke iz Grčke, partizani su se povukli i Zaječar je ponovo pao u ruke okupatora.
Tek je 8. oktobra od strane jedinica Crvene armije Zaječar konačno oslobođen u Drugom svetskom ratu.
