Neujednačen razvoj svih delova lokalnih samouprava, dugogodišnji trendovi migracije ka gradskim sredinama i odumiranje sela, odlazak mladih i kalifikovanih kadrova u velike gradove i inostranstvo, negativni su trendovi sa kojima se već duži niz godina suočavaju lokalne zajednice u Srbiji. Pored toga, veliki izazovi koji su identifikovani kao kočnice lokalnog, ali i nacionalnog razvoja odnose se na depersonalizaciju lokalnih samouprava i slabljenje veza sa građanima, nedostatak političke i društvene debate i komunikacije među lokalnim akterima, kao i zajedničkod kreiranja i sprovođenja lokalnih politika.
Fondacija BFPE za odgovorno društvo (BFPE), uz podršku GIZ-a je prepoznavajući navedene izazove i prepreke, pokrenula projekat „Od mog grada mojoj zemlji – kako osigurati razvoj Srbije“ sa ciljem da probudi i intenzivira međusobni dijalog lokalnih aktera i građana, kao i da definiše preporuke za dalje delovanje i prevazilaženje postojećeg stanja.
Polazeći od teze da održiv i izbalansiran razvoj na nacionalnom nivou nije moguće ostvariti bez razvoja i unapređenja lokalnih zajednica, projekat je sproveden kroz zajednički rad sa predstavnicima lokalnih organizacija civilnog društva i institucijama lokalne samouprave u osam opština i gradova u Srbiji: Zaječar, Pirot, Užice, Šabac, Čačak, Sombor, Zrenjanin i opština Priboj.
U svim navedenim lokalnim samoupravama, su tokom 2020. i 2021. godine, organizovane javne debate na različite razvojne teme u organizaciji fondacije BFPE i uz podršku lokalnih partnera. U njima je pored predstavnika lokalne uprave i javnog sektora, učestvovao i značajan broj organizacija civilnog društva, privrednih udruženja i subjekata, kao i istaknutih pojedinaca. Osim toga, kroz direktnu komunikaciju sa građanima, dobijeni su podaci o tome kako građani vide izazove, potencijale i buduće pravce razvoja svojih zajednica.
Svaka od navedenih lokalnih samouprava ima kako svoje specifičnosti, tako i zajedničke izazove, potencijale i šanse. Ono što je zajedničko za sve gradove i opštine koje su učestvovale u projektu, bez obzira na veličinu, geografski položaj, stepen razvoja i nivo saradnje lokalnih aktera, jeste spremnost da se povede dijalog i da se postojeća energija usmeri u pravcu boljeg definisanja i ostvarenja razvojnih ciljeva. Preduslov za održiv razvoj lokalnih zajednica po meri svih građana, jeste veća otvorenost i razumevanje u javnom sektoru, ali i povećana agilnost i spremnost civilnog sektora da se uključi u zajednički rad.
Negativan trend koji je karakterističan za svih osam gradova i opština svakako jeste odlazak mladih u velike gradove i inostranstvo. Razlika je samo u tome što iz nerazvijenijih lokalnih zajednica odlaze svi u potrazi za bilo kakvim poslom, dok iz većih i razvijenijih gradova odlaze i najobrazovaniji i najkvalifikovaniji.
Opšti utisak je da na nivou lokalnih zajednica postoje volja, energija i potencijali za dalji razvoj i da je međusobni dijalog aktera, te veće učešće građana, sigurno neophodan preduslov kako bi se postigla održivost i opšti konsenzus. Takođe, treba ići u pravcu uključivanja ekspertize i znanja koje postoje van javnog sektora, što može značajno podići kapacitete potrebne za planiranje i sprovođenje neophodnih aktivnosti. Ono što može biti perspektiva, ukoliko se na nivou lokalnih zajednica postigne dogovor i sinergija među akterima, jeste udruživanje više lokalnih zajednica i zajednički rad i nastup prema centralnom nivou vlasti, međunarodnim organizacijama i donatorima u cilju postizanja zajedničkih razvojnih ciljeva, kako na lokalnom, tako i na opštem nivou.
