Smeštena u kotlini između planina Ozren, Devica, Bukovik, Krstatac, Rožanj i Rtanj, na obalama reke Moravice, Sokobanja je zbog visoke koncentracije kiseonika, ozona i negativnih jona u vazduhu, idealno mesto za lečenje brojnih bolesti. Pišući o ovim krajevima, dr. Jovan Cvijić zabeležio je da se Sokobanja i njena okolina mogu nazvati „srpska Švajcarska“
Planine koje okružuju Sokobanju predstavljaju pravi izazov, kako za planinare tako i za rekreativce. Ozren, Devica, Rtanj, Krstatac, Bukovik i Rožanj nude nepregledne terene za ovaj vid sporta. Tu su obeležene pešačke staze za početnike i strmi i nepristupačni vrhovi za profesionalce, a za sve zainteresovane turiste često se organizuju planinarske ture tako da ljubitelji prirode, planine i čistog vazduha mogu da uživaju tokom cele godine.
Planine Ozren, Devica, Rtanj, Bukovik, Krstatac i Rožanj okružuju sokobanjsku kotlinu, praveći krunu oko nje. Njihove padine, obrasle najrazličitijim vrstama rastinja, nude nepregledne terene na kojima se mogu naći pešačke i planinarske staze svih tipova i nivoa. Od početničkih i rekreativnih do strmih i nepristupačnih vrhova za profesionalce.
Rtanj (1560) ograničava sokobanjsku kotlinu sa severne strane. Udaljen je 18 kilometara od Sokobanje. Vrh Rtnja je piramidalnog oblika pravilne trostrane piramide sa uglovima kateta od 52 stepena i orjentisan kao Keopsova piramida. Mnogi savremeni naučnici vide mističnu povezanost između ovih piramidalnih struktura. Čak su u novije vreme vršena energetska merenja na samom vrhu čije se vrednosti od 28 KHz poklapaju sa vrednostima izmerenim na piramidama u Gizi i na Teslinoj Kuli Vardenklif koju je naš naučnik koristio za bežični prenos energije. Ova istraživanja samo potkrepljuju priče iz naroda, da je ova planina sveto mesto, da je posećuju vanzemaljci, da je poslednja oaza spasa itd.
Osvajanje vrha Rtnja „Šiljak“ i nije mnogo naporan zadatak, često ga i deca osvajaju, a do njega vodi staza u serpentinama u dužini od pet kilometara, pri visinskoj razlici od oko 800 metara. Na samom vrhu se nalaze ostaci crkve koja nije odolela udarima gromova i sa koga se kada je vedro pogled pruža do Avale.
Ozren (1174) udaljen svega pet kilometara od centra Sokobanje je najšumovitija planina Srbije i nepresušan izvor kiseonika. Smešten je na jugu sokobanjske kotline i veći njegov deo je proglašen za predele izuzetnih prirodnih vrednosti na kojima neguje jedinstvene prirodne atrakcije poput jezera ili vodopada „Ripaljka“ (40 m) jednim od najvećih u Srbiji.
Na Ozrenu se nalaze brojna izletišta, uređena za celodnevni boravak do kojih se dolazi asfaltnim putem.
Devica (1187 m) ili Bogorodičina planina, po kojoj je i ime dobila je po predanju zaštitnica sokobanjske kotline. Smeštena na jugoistoku, Devica obiluje florom i faunom. Posebno je bogata šumskim voćem među kojim su najzastupljenije šumska jagoda i malina. Reka Moravica izvire iz njenog podnožja.
Čapljinac je najviši vrh Device i nalazi se na nadmorskoj visini od 1.187 metara, ali je ipak mnogo poznatiji vrh Oštra čuka, koji je za oko 100 metara niži.
Osim jama i vrtača, na brojnim visoravnima ove planine se nalaze i pećine koje nisu istražene.
Do planine Devica iz pravca Sokobanje se stiže vrlo lako. Potrebno je da pratite putokaze prema izletištu Očno i da zatim nastavite put dok ne stignete do izvora Šopur, koji kažu nikada ne presušuje. Upravo odatle možete krenuti u upoznavanje lepota pitome i prilično lako prohodne planine Device, na kojoj postoje i obeležene staze za pešačenje.
U krugovima ljubitelja mističnog Devica je postala poznata po krugovima od kamena, za koje još uvek nije otkriveno kada su izgrađeni i sa kojim ciljem. Reč je o pet kamenih krugova, čiji je prečnik između 70 i 120 metara, a prema pojedinim istraživanjima u pitanju su ostaci praslovenske opservatorije.
Krstatac (1 070 m) je planina koja deli opštine Sokobanja i Knjaževac.
Ovaj predeo ističe se bogatim hidrološkim resursima i kuriozitetnim kraškim oblicima reljefa.
Najpoznatiji oblici kraškog reljefa su nekoliko malih pećina, prozorac „Bogova vrata” i izvor Buk. U podnožju planine nalazi se pećina „Novakovci” koja nije uređena za posete turista.
Prozorac „Bogova vrata“ se nalazi u ataru sela Milušinac, na 15 km udaljenosti od Sokobanje. Reč je o retkoj prirodnoj pojavi i interesantnom speleološkom fenomenu, koja pored velikog broja turista privlači i naučnike iz ove oblasti. Osim speleolozima, ovaj predeo interesantan je i planinarima. Polazna tačka za planinare je selo Milušinac, odakle se zemljanim putem ide do Urdeškog potoka i uzvodno, šumskom stazom, duž potoka se nastavlja do „Bogovih vrata“, koja se nalaze na 690 metara nadmorske visine.
U blizini „Bogovih vrata“ nalazi se Milušinački vodopad, izletište Manastirište i izvor Buk. U narodu se veruje da „Bogova vrata“ poseduju isceliteljske moći, te da ukoliko neko boluje od teške bolesti može se izlečiti prolaskom kroz vrata.
Za uživanje u lepom pogledu sa vrha, Krstatac je idealna planina. Pogled se pruža u svim pravcima. Na jugu se vide Devica, Ozren i sokobanjska kotlina. Na zapadu se vide planine Bukovik i Rožanj, dok se na severozapadu ističe Rtanj. Severno se nalazi Slemen a severoistočno Tupižnica. Na istoku se ističu venci Stare planine.
Bukovik (894 m) se nalazi na zapadu kotline, bogat je niskom i visokom divljači i pečurkama posebno vrganjem i tartufima. Ova šumovita planina pored magistralnog puta, još uvek nije turistički iskorišćena. Na njoj se nalazi i rezervat divljači, a jednim svojim delom Bukovik čini i obalu Bovanskog jezera.
Planina Rožanj (897 mnv) poseduje tek jednu markiranu stazu iz sela Vrbovac do kote Đurkov vrh (obostrana markacija) u dužini od 11 kilometara. Najviši vrh ove planine je Veliki vrh.
Planine Rožanj i Bukovik predstavljaju severozapadni i zapadni obod sokobanjske kotline, odnosno odvajaju sokobanjsku od velikomoravske i aleksinačke kotline.
U svakom slučaju, za sve koji su u potrazi za odmorom i netaknutom prirodom, ali i za uzbuđenjem i avanturom, nezaobilazna je poseta planinama i nesvakidašnjim turističkim atrakcijama koje okružuju Sokobanju.
Ovaj medijski sadržaj objavljen je u okviru projekta “Riznica moga kraja – Sokobanja”. Projekat „Riznica moga kraja – Sokobanja“, sufinansiran je iz budžeta Opštine Sokobanja. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.