POLAGANJEM venaca na Spomenik oslobodiocima palim u ratovima od 1912. do 1918. godine na gradskom trgu, i u Zaječaru je na prigodan način obeležena godišnjica proboja legendarnog solunskog fronta u Prvom svetkom ratu, i treću godinu zaredom obeležen Dan srpskog jedinstva.
U ceremoniji polaganja venaca, koja je počela tačno u podne, učestvovale su delegacije Grada Zaječara, SUBNOR-a, Saveza rezervnih vojnih starešina i Udruženja vojnih penzionera.
Proboj Solunskog fronta u dvomesečnoj ofanzivi odlučno je uticao na skraćivanje Prvog svetskog rata. Došlo je do lančane kapitulacije država Centralnih sila: prvo Bugarske, zatim Turske i Austrougarske, i na kraju Nemačke. Rat je završen 11. novembra 1918. godine, a u znak sećanja na brojne žrtve, 1929. godine podignut je Spomenik oslobodiocima palim u ratovima od 1912. do 1918. godine u centru Zaječara. U pomenutim ratovima iz Zaječara život su dala 4.083 borca. O tome je na današnjoj svečanosti govorio predsednik SUBNOR-a Zaječar Dragoljub Nikolić.
Solunski front koji je bio dugačak 100 kilometara probila je Šumadijska divizija Druge armije, udarna pesnica na čelu sa Stepom Stepanovićem.
-Petnaestog septembra 1918. godine probijene su linije bugarsko-nemačke koje su utvrđene na planinskim visovima na severu Grčke, odnosno današnje Makedonije, na visini od 1.600 metara, navode istoričari.
Dan pre toga, 14. septembra, sistematskom artiljerijskom vatrom napravljena je priprema, ali front je probijen pešadijom.
Šumadinci su dobili pohvalu od vrhovnog komandanta ukupnog fronta, francuskog generala Deperea, koji je naročito cenio srpsko junaštvo. U Kraljevini Jugoslavije to je bio dan slave srspke vojske i dan slobode.
Taj dan označava i početak sloma centralnih sila i na drugim frontovima, jer taj front je nagovestio slom centralnih sila i pobedu saveznika.
Posle proboja fronta doneto je 14 Vilsonovih tačaka – koje govore o tome koji narodi imaju pravo na stvaranje sopstvenih država.
Direktna politička posledica tog događaja je bila stvaranje zajedničke države sa Srbima preko Drine, Hrvatima i Slovencima.
U Kraljevini Jugoslaviji ovaj praznik je obeležavan na različitne načine – naročito je spektakularno bilo 1928. i 1938. godine, a ukazom kralja Aleksandra vrhovnog komandanta, mnoga udruženja, posebno udruženja rezervnih oficira su taj dan slavili kao svoj dan.
Danas su gradske ulice okićene sa preko stotinu državnih i narodnih zastava u čast jedinstva srpskog naroda.
Odlukom Vlade Republike Srbije, a u dogovoru sa Vladom Republike Srpske, 15. septembar – Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, proglašen je zajedničkim praznikom Srbije i Republike Srpske.
Državne institucije, javna preduzeća, privredni subjekti u Zaječaru, istakli su danas na svojim objektima i javnim mestima zastave Republike Srbije.
